Auteur: Gerda van Dijk

This paper addresses the growing complexity with which society and organizations are faced, and the concomitant implications and challenges for leadership. Organizational Ecology, an ecological perspective on organizations, can help, not by reducing this complexity, but by developing other ways of exploring, engaging with and understanding this complexity. An ecological perspective implies an approach of dynamic, complex, adaptive configurations, having emergent qualities, being subject to underlying dynamics through time and forming part of and being affected by a greater whole. Complexity is regarded as a given, as a starting point. This paper further elaborates on the implications of an ecological perspective for organizations, for leadership and leadership studies, proposing a transdisciplinary approach that extends beyond the sum of different disciplines, and a strong interaction between theory and practice – an approach to discover simplicity in complexity.

In: Administration and Public Employment Review. 2016, No. 23 p.159-177.

Goed Leiderschap betekent de juiste vorm van macht inzetten gegeven de context en de aard van het vraagstuk. De huidige Covid-19 crisis vraagt dan ook op verschillende momenten en op verschillende (deel)vraagstukken, verschillende vormen van leiderschap en macht die fundamenteel verschillen.

Zie mijn column in ‘Het Idee Tijdschrift voor het Sociaal-Liberalisme’, 210, oktober 2020.

Governance codes zorgen voor richting en transparantie in rollen, verantwoordelijkheden, bevoegdheden, verantwoording en werkwijzen. Te veel regels leiden echter vaak tot afvinkgedrag. Zo ontstaat er een gat tussen papier en de dagelijkse werkelijkheid. Dé uitdaging voor bestuurders en toezichthouders is dan ook dat zij met diversiteit kunnen omgaan, een meervoudige waardenafweging weten te maken en hun leiderschap daarin blijven ontwikkelen. Ofwel: toezichthouden voorbij de codes. Dat vraagt bezinning op strategisch partnerschap, integriteit en leiderschap.

Gerda van Dijk, Rob van Eijbergen en Rienk Goodijk (2019). Toezichthouden voorbij de codes. Goed Bestuur & Toezicht 2, 2019, p. 41-46

Toezichthouden voorbij de codes

Dialogue holds a crucial place in European Union (EU) governance and civil society. This chapter addresses how and under what conditions leaders of the EU Commission implement dialogue with civil society organizations. First, a short description is provided of the major constituents who play a role in the EU’s legislative process. Key elements of the dialogical process and dialogical leadership are also explored, as well as how civil servants apply dialogical thinking to the drafting of legislation. Next, we describe how one of the European commissioners, Margrethe Vestager, manages to create conditions for dialogue for civil society and for her own people. Finally, some conclusions and recommendations are given for further consideration,as we also ask what can we hope to learn from the EU about dialogical leadership?
Scholar articles

Leading Diversity by Dialogue

by G.M. van Dijk & R. van Loon – in: Robert Koonce & Rens van Loon (2019) The Dialogical Challenge of Leadership Development. Chapter 6, pp. 125-137.

The Dialogical Challenge of Leadership Development

In public organizations, there is an increased interest in leadership in complex and adaptive systems; so called ‘adaptive leadership’. Here we present qualitative research into leadership styles and functions of a small sample of council secretaries in The Netherlands. The results show that in practice the formal and bureaucratic leadership functions are still dominant, leaving little room for adaptive and enabling leadership. This paper explores the extent to which the public and political circumstances influence the execution of these leadership functions. The main conclusion of our research is that leadership theory and practice diverge greatly.

Leadership Practices of Council Secretaries

By René Grotens, Gerda van Dijk & Mark van Vugt

Op woensdag 21 maart 2018 heb ik mijn oratie ‘Game of Thrones, regels en bedoelingen’ gehouden, als hoogleraar Publiek Leiderschap aan de Vrije universiteit Amsterdam. In mijn rede ga ik in op de haast onmogelijke dynamiek van regels en bedoelingen waarin publieke leiders zijn terechtgekomen. De kern van het betoog is dat publieke leiders onderscheid moeten kunnen maken tussen reflex en reflectie.

Aan de hand van een praktijkstudie, theorie en fictie, de Amerikaanse tv serie Game of Thrones, laat ik zien wat er gebeurt als leiders vanuit reflex handelen. Daarbij komen de actuele leiderschapsthema’s voor publieke leiders aan de orde namelijk: de complexiteit van het speelveld waarbinnen de publieke leider opereert en wat leidt tot het einde van de leider als held, de onmogelijkheid om te plannen en de onvoorspelbaarheid van macht.

Hier als pdf te downloaden:

Game of Thrones, regels en bedoelingen

Organisaties worden tegenwoordig beschouwd als complexe, non-lineaire systemen, waarin resultaten van acties en interventies principieel onvoorspelbaar zijn. Wanneer alles met elkaar samenhangt, wat betekent dit dan voor evidence-based management en consulting? Hoe kunnen we optimaal gebruikmaken van informatie als wetenschappelijk onderzoek en ervaringen van beroepsbeoefenaren en gebruikers? In dit artikel staan de reflective practitioners en buiten-promovendi centraal; omdat zij bij uitstek in staat zijn om deze bronnen toe te passen.

Artikel verschenen in M&C 2 2017 geschreven met de collega’s van de Tilburg University; Gerda van Dijk, Rens van Loon, John Goedee en Freek Peters

M&C-reflective-practitioners

Publieke, not-for-profit en private organisaties ontwikkelen zich meer en meer tot dynamische netwerkorganisaties. Deze ontwikkelingen leiden ook tot een ander perspectief op sturing- en beheersingsinformatie en -instrumenten. Zo omvat ‘integrale sturing en beheersing’, zowel de harde kanten als structuren, processen en instrumenten, alsook de zachte kanten als gedrag, gevoel en wijze van denken van mensen in de organisatie. Een ecologisch perspectief integreert beide kanten en beschouwt organisaties als complexe, samenhangende netwerken met emergente eigenschappen, als organisatiecultuur, en een onderliggende dynamiek in de tijd. Een ecologisch perspectief op organisaties als handvat voor integrale sturing en beheersing.

handboek-accountancy-organisatie-ecologie

Waarom leidt vluchtelingenopvang in de ene gemeente tot grote ophef en verloopt het in de andere gemeente vrijwel geruisloos?

Intermezzo

met René Grotens
in Christen Democratische Verkenningen, Lente 2016

Intermezzo CDV_2016-01

Interview in het Tijdschrift “Coöperatie” met Gerda van Dijk

interview in Coöperatie

Over New Public Management en New Public Leadership

Vooral in tijden van grote veranderingen – zoals nu – staan leiders voor afwegingen tussen meervoudige waarden. Nooit waren de veranderingen zo veelomvattend en verreikend. Leidinggevenden in de publieke sector staan bij de aanpak van complexe vraagstukken steeds opnieuw voor de vraag: welke zijn onze identiteitsbepalende waarden? Het is de kernvraag van een nieuwe vorm van publiek leiderschap.

door Gerda van Dijk (2015) op Platform O

Platform O

Als samenleving lopen wij aan tegen de grenzen van de huidige besturingsstructuren, -systemen en instrumenten. Professionals, managers en bestuurders werkzaam in het publieke domein ervaren dit in hun dagelijkse praktijk met enerzijds grote maatschappelijke uitdagingen en hoge verwachtingen en anderzijds een onderliggende dynamiek die niet te vangen is in de beschikbare managementmodellen. Vanuit nieuwsgierigheid en vanuit de behoefte aan inspiratie zijn wij – professionals, managers en bestuurders in het publieke domein – een Leadership Quest gestart. Wij dagen onszelf en elkaar uit om de eigen leiderschapspraktijken te onderzoeken met oog voor de diversiteit aan ontwikkelingen en betekenissen.
Dit boek is een eerste mijlpaal in onze verkenning van nieuwe perspectieven op publiek leiderschap. Wij hebben ons laten leiden door vragen als: hoe in een sterk geëconomiseerde samenleving oog te houden voor de menselijke waarden? Hoe krijgt leiderschap vorm in ziekenhuizen, woningcorporaties, de Landmacht, gemeenten? Welke rol spelen politiek, ondernemend en moreel leiderschap? Waar laat een publiek leider zich door leiden?
Met dit boek hopen wij de lezer te inspireren tot een eigen Quest. Een Quest die bijdraagt aan een menselijke samenleving. Daarin ligt onze meerwaarde als publieke leiders: zorg voor een goede samenleving, zorg voor het goed samen leven.

Auteurs: Gerda van Dijk, Robert Biemans, Alexandra van ’t Geloof-Witte, René Grotens, Ronald Stevens, Wil Peters, Sophia Viet, Henk Bouwmans en Rens van Loon
Eindredactie: Sophia Viet en Gerda van Dijk (2015) Boom Lemna.

Publiek Leiderschap

Organizations are confronted with enormous leadership challenges. Experts around the world formulate the greatest leadership challenges as being able to cope with deep complexity, global interconnectedness and continuous change – ‘wicked problems’. This type of leadership issues needs a dialogic approach. This means high expectations of leadership, as many of our current leaders are trained in dialectical management skills. As leadership is relational and contextual, it is created and sustained through discourse. In this article we explore the role of dialoguing in ‘wicked problems’. We argue that the role of dialogue cannot be overestimated, in particular regarding ethics and authenticity.

door Van Loon, R. & G.M. van Dijk (2015) in Journal of Leadership, Accountability and Ethics Vol. 12(3) p. 62-75.

JLAE-Dialogical Leadership-Dialogue as Condition Zero

Een ecologisch perspectief op organisaties

Inaugurele rede
verkort uitgesproken bij de openbare aanvaarding van het ambt van hoogleraar ‘Organisatie Ecologie’
aan Tilburg University, op 21 maart 2014.

Oratie Gerda van Dijk

In het winternummer 2011 zijn we in ingegaan op de vraag hoe Management Development, Business Schools en Opleidingsinstituten door middel van leiderschapsprogramma’s een bijdrage kunnen leveren aan het ontwikkelen van responsible leadership. Op basis van de door de Verenigde Naties Global Compact geformuleerde UN-Principles for Responsible Management Education hebben we vijf principes geformuleerd die we als leidraad hanteren voor het curriculum van leiderschapsprogramma’s. Dit artikel gaat in op de praktische (uit)werking van deze principes.

door G.M. van Dijk & J. Caris (2013) in Tijdschrift voor Management Development, voorjaar 2013.

Tijdschrift voor MD 2013 nr 1 – Werkend voorwerp

Het woord ‘dialoog’ wordt vaak gebruikt: veelal onjuist. In dit artikel zoeken we naar een betekenisvol gebruik van de dialoog in het vak Management Development. We bespreken wat we onder ‘dialoog’ verstaan, beschrijven wat de condities zijn voor de dialoog, en hoe Management Development het kan inzetten. Vervolgens bekijken we hoe de dialoog ook kan verworden tot instrument van intimidatie. Tot slot verkennen we omstandigheden waarin de dialoog werkelijk waardetoevoegt aan de ontwikkeling van de organisatie en haar medewerkers en leidinggevenden.

door Rens van Loon & Gerda van Dijk (2012) in het Tijdschrift voor Management Development, Winter 2012.

Tijdschrift voor MD 2012 nr 4 – Dialoog of Intimidatie

Zelfstandige professionals, met specifieke kennis, kunde en/of vaardigheden die voor kortere of langere tijd kunnen worden ingehuurd, hebben zich ontwikkeld tot een belangrijke speler op de arbeidsmarkt. Sommige economen stellen dat deze vorm van ondernemerschap als economische factor uitgroeit tot 1/3 van de totale economie, naast het op productie (maakindustrie) en op diensten gerichte gedeelte. Bedrijven roepen om verdergaande flexibilisering om de concurrentie met het buitenland aan te kunnen. Maar wat betekent flexibilisering voor strategisch personeels- en talentmanagement?
En wat gaat HR daar nu aan doen?

door L. Witvliet & G.M. van Dijk (2012) in HR Strategie, juli 2012, p. 14-17

Flexibilisering van de arbeidsmarkt

door S. Waslander, M. Duckers & G.M. van Dijk (2012) VO-Raad Rapport.

De dubbele moraal voor publieke managers.

Als zich binnen de publieke sector incidenten voordoen, reageert de politiek altijd met dezelfde reflex: meer controle en toezicht. Gerda van Dijk en Morris Oosterling betwijfelen of dit de juiste oplossing is. Om hier inzicht in te krijgen vroegen ze leidinggevenden van maatschappelijke organisaties hoe zij aankijken tegen publiek leiderschap. Op basis van dit onderzoek pleiten de auteurs voor meer ‘waardenvol’ leiderschap.

door G.M. van Dijk & M. Oosterling (2012) in PM Public Mission, juni 2012: 30-31.

Waardenloos Leiderschap _ PM

In deze tijd van financieel-economische crisis domineren economen de dagelijkse berichtgeving over de agenda van de Europese Unie. Toch gaat het werk van de EU op andere terreinen gewoon door. Ook op het gebied van de gezondheidszorg. Wat staat er op de agenda van de Commissie voor 2012?

door Gerda van Dijk & Lodewijk Buschkens (2012) in Zorgvisie Magazine 5 mei 2012: p. 48-49.

Gemeenschap van beleid en wetgeving

De huidige financieel-economische, ecologische en – misschien wel vooral – sociologische, antropologische en ethische vraagstukken, vragen om leiderschap met duurzaamheid als kernbegrip.
De vraag is of (en hoe) business schools en opleidingsinstituten hiervoor verantwoordelijkheid nemen en naast managementontwikkeling, leiderschapsontwikkeling vorm en inhoud geven. Op basis van de Principles for Responsible Management Education beschrijven de auteurs vijf principes
als leidraad voor het curriculum voor leiderschapsontwikkeling.

door Gerda van Dijk & Jo Caris (2011) in Tijdschrift voor Management Development, winter 2011.

Leidend Onderwerp

Net als levende organismen kennen organisaties een levenscyclus. In de levenscyclus zijn vier opeenvolgende fasen met een eigen organisatieklimaat te onderscheiden. Wijkt het huidige bedrijfsklimaat af van de gewenste, dan is een transitie nodig. Een effectieve veranderstrategie sluit intelligent en strategisch aan op de onderliggende organisatiedynamiek. Het denken in organisaties als levende systemen biedt een dynamisch perspectief op (re)organiseren en HRM: van instrumenteel naar strategisch.

door G.M. van Dijk en F. Peters (2011) in HRM Handboek, November 2011.

‘Organisaties als levende systemen’